Δομές φιλοξενίας θυμάτων έμφυλης βίας: Παρούσα στα χαρτιά, απούσα στην πράξη (και) η Περιφέρεια Αττικής

Η Περιφέρεια Αττικής αδιαφορεί για την προστασία ατόμων που έχουν υποστεί κακοποίηση

Τα τελευταία χρόνια καταγράφεται αύξηση των περιστατικών ενδοοικογενειακής & έμφυλης βίας και των γυναικοκτονιών στην Ελλάδα, και πιο συγκεκριμένα στην Αττική. Σύμφωνα με δήλωση της εκπροσώπου τύπου της ΕΛ.ΑΣ. στην τηλεόραση της ΕΡΤ το Μάρτιο του 2023, μόνο το πρώτο τρίμηνο του 2023 έγιναν πάνω από 3.100 καταγγελίες για ενδοοικογενειακή βία με θύματα γυναίκες. Στην χώρα μας, αλλά και στην Ευρώπη, η αύξηση των περιστατικών ενδοοικογενειακής και έμφυλης βίας φαίνεται να είναι τόσο υψηλή που καταλήγει επιδημική. Παρά την ελλιπή καταγραφή των περιστατικών και την έλλειψη συγκρίσιμων δεδομένων και επίσημων στοιχείων, οι ερευνητικοί φορείς που ασχολούνται με το θέμα αναφέρουν μεγάλη αύξηση σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, η οποία κορυφώθηκε τη διετία της πανδημίας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πρόκειται μόνο για ένα παροδικό φαινόμενο.[1]

Στις 9 Μαρτίου 2022, η υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Μαρία Συρεγγέλα δήλωνε πως «η χώρα μας διαθέτει ένα από τα καλύτερα και επαρκέστερα δίκτυα δομών για την φιλοξενία κακοποιημένων γυναικών και των παιδιών τους, ενώ κατά την διάρκεια του lockdown η δυναμικότητα αυξήθηκε με την παροχή έκτακτων ασφαλών καταλυμάτων σε συνεργασία με το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδας. Δεν υπάρχει γυναίκα που απευθύνθηκε στο δίκτυο δομών μας και δεν μεταφέρθηκε σε ασφαλές κατάλυμα εφόσον η ίδια το επιθυμούσε!».

Στην πραγματικότητα, οι ξενώνες στην Αττική είναι υπερπλήρεις και υπάρχουν μεγάλες λίστες αναμονής. Συνολικά παρέχονται 400 κλίνες από δημόσιους φορείς, ενώ θα έπρεπε να είναι τουλάχιστον 1.000 με βάση τη σύμβαση της Κωνσταντινούπολης.[2] Η δυνατότητα παραμονής για ένα μικρό χρονικό διάστημα (από 3 έως 6 μήνες περίπου) αποθαρρύνει τις γυναίκες που έχουν κακοποιηθεί από την αναζήτηση μιας θέσης σε αυτούς τους ξενώνες. Ιδιαίτερα, οι άνεργες ή πολύ φτωχές γυναίκες δεν είναι δυνατό να μπορέσουν να εξασφαλίσουν σε αυτό το σύντομο διάστημα προϋποθέσεις επιβίωσης και ανεξαρτησίας. Υπάρχουν, τέλος, και κατηγορίες γυναικών που δεν μπορούν να περάσουν την πόρτα των δομών επειδή υπόκεινται σε διάφορους προϋπάρχοντες διοικητικούς αποκλεισμούς – όπως είναι οι μετανάστριες χωρίς χαρτιά και οι τοξικοεξαρτημένες γυναίκες. Φυσικά, δεν υπάρχει καμία παροχή για ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα που επιζούν έμφυλης βίας, όπως και καμία πρόσβαση στους ξενώνες αυτούς.

Χαρακτηριστική απάντηση στη δήλωση της Συρεγγέλα είναι η περίπτωση της Ε., επιζώσας του πρώην αστυνομικού, μαστροπού και βιαστή Δ. Μπουγιούκου, καθώς και ενός ευρύτερου κυκλώματος trafficking όπως φάνηκε στην υπόθεση της Ηλιούπολης. Η πρώτη αντίδραση της αστυνομίας, όπου η Ε. βρέθηκε για να καταγγείλει το trafficking, την κακοποίηση και τον εγκλεισμό της ήταν να την μεταφέρει στην Διεύθυνση Εσωτερικών Υποθέσεων και να την ανακρίνει πάρα πολλές ώρες χωρίς πρόσβαση στην δικηγόρο της. Η «προστασία» και η «φροντίδα» της Ε. από την πλευρά της αστυνομίας έμειναν στην ανάκριση χωρίς να γίνεται καμία προσπάθεια να βρεθεί κάποιος ξενώνας, όπου θα μπορούσε να μείνει με ασφάλεια και απόσταση από τον μαστροπό και κακοποιήτη της (ο οποίος παρέμενε ελεύθερος μέχρι εκείνη τη στιγμή και φυσικά γνώριζε που έμενε). Παράλληλα, οι φεμινιστικές ομάδες και ο κόσμος που συγκεντρώθηκε σε αλληλεγγύη στην Ε. έξω από την Διεύθυνση Εσωτερικών Υποθέσεων εκείνη την ημέρα αναζητούσε έναν ξενώνα για επιζώσες trafficking ή τελικά ένα οποιοδήποτε μέρος που θα μπορούσε να την δεχτεί (καλώντας και το 15900) αλλά μάταια. Έτσι η Ε. αναγκάστηκε να επιστρέψει στο πατρικό της σπίτι, και να βρεθεί για άλλη μία φορά έκθετη στο κύκλωμα μαστροπείας αλλά και στον πατέρα της, που την είχε και ο ίδιος κακοποιήσει στο παρελθόν.

Πίσω από τις δηλώσεις και τις δεσμεύσεις σχετικά με την καταπολέμηση της έμφυλης βίας, τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα και την προστασία των επιζωσών, βρίσκεται η πραγματικότητα εκατοντάδων γυναικών και ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων που παραμένουν εγκλωβισμένα στις σχέσεις τους με τους κακοποιητές τους, οι οποίοι συνήθως βρίσκονται στο στενό οικογενειακό και συντροφικό τους περιβάλλον. Οι αλλεπάλληλες οικονομικές κρίσεις των τελευταίων χρόνων και η έλλειψη ουσιαστικών παροχών, στερούν από τις επιζώσες την ευκαιρία να ανεξαρτητοποιηθούν και να ξεφύγουν από την πολλές φορές καθημερινή ψυχολογική, λεκτική και σωματική βία. Το παράδειγμα της Ε. είναι δυστυχώς κανονικότητα για τις περισσότερες επιζώσες, και καμία κυβέρνηση, ούτε η σημερινή της Νέας Δημοκρατίας ούτε και οι προηγούμενες, δεν έχουν ανταποκριθεί στα αιτήματα του φεμινιστικού κινήματος για πρόληψη της έμφυλης βίας και ουσιαστικό δίχτυ ασφαλείας για τις επιζώσες.

Παρούσα στα χαρτιά, απούσα στην πράξη (και) η Περιφέρεια Αττικής

Στη σελίδα 26 του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025 (δημοσιευμένο στη σελίδα της Γ.Γ. Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων)[3] διαβάζουμε για το θεσμικό ρόλο των δομών της τοπικής διοίκησης στην προστασία των κακοποιημένων γυναικών, όπως και για το σχετικό Σύμφωνο Συνεργασίας που έχει υπογράψει η Περιφέρεια Αττικής.

Συγκεκριμένα η σχετική Δράση προβλέπεται ως εξής:

«Δράση 4.2.3. Προώθηση της ισότητας στην Περιφερειακή & Τοπική Αυτοδιοίκηση -Συμβολή της Περιφερειακής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην προστασία, αρωγή και ενδυνάμωση θυμάτων έμφυλης βίας και Εμπορίας Ανθρώπων, μέσω κοινωνικών υπηρεσιών, δομών φιλοξενίας, στήριξης της απασχόλησης και κοινωνικής επιχειρηματικότητας, καθώς και δράσεων ένταξης μέσω του πολιτισμού και αθλητισμού. Σημειώνεται ότι έχει ήδη υπογραφεί Σύμφωνο Συνεργασίας με την Περιφέρεια Αττικής το οποίο προβλέπει τις ως άνω δράσεις, ενώ δρομολογούνται αντίστοιχες συνεργασίες και με άλλες Περιφέρειες της Ελλάδας».

Στο ίδιο πλαίσιο, προβλέπεται και η σύσταση Δημοτικών και Περιφερειακών Επιτροπών Ισότητας στους δήμους και της περιφέρειες της χώρας.[4]

Αναζητώντας τις δράσεις της Περιφέρειας Αττικής, τα τελευταία χρόνια, σπάνια συναντάμε κάποια καταγραφή συγκεκριμένων ενεργειών – όπως, για παράδειγμα, κάποια αναφορά στους ετήσιους απολογισμούς για παρεμβάσεις υποστήριξης. Δεν υπάρχουν ούτε καν πληροφορίες σχετικά με το αν λειτουργεί η Επιτροπή Ισότητας και τι αποφάσεις παίρνει. Έτσι κι αλλιώς, το νέο Εθνικό Σχέδιο Δράσης δεν προβλέπει συγκεκριμένα μέτρα, ούτε αναφέρεται στους πόρους που θα επιτρέψουν την υλοποίηση όσων διακηρυκτικά εξαγγέλλει για την ισότητα γενικά και, ειδικότερα, για την προστασία των γυναικών από την έμφυλη βία. Κατά βάση, εξαντλεί την πρόνοιά του σε δράσεις εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης, προβολής και συντονισμού των κρατικών φορέων και άλλες παρόμοιες, που κάθε άλλο παρά εγγυώνται ότι θα ωφελήσουν και θα προστατέψουν τους φυσικούς αποδέκτες των σχεδιαζόμενων πολιτικών, δηλαδή τις γυναίκες που βρίσκονται σε κίνδυνο.

Μια ματιά στους ψηφισθέντες προϋπολογισμούς της Περιφέρειας Αττικής αρκεί για να καταλάβουμε πως είναι ελάχιστη και σποραδική η διάθεση πόρων στη χρηματοδότηση ξενώνων ή συμβουλευτικών κέντρων.

Η έλλειψη δομών προστασίας και φιλοξενίας των κακοποιημένων γυναικών, στο επίπεδο της τοπικής διοίκησης και της διοίκησης της Περιφέρειας Αττικής, που περιλαμβάνει σχεδόν τον μισό πληθυσμό της χώρας, αντιμετωπίζεται ως μία ακόμη «παράπλευρη απώλεια» των περικοπών και της συρρίκνωσης του κοινωνικού προϋπολογισμού, για την οποία είναι υπόλογες όλες οι προηγούμενες διοικήσεις (Σγουρός, Δούρου) και η διοίκηση Πατούλη. Πρόκειται για τις ίδιες διοικήσεις που χρηματοδοτούν τα τελευταία χρόνια αφειδώς δράσεις ενίσχυσης του κεφαλαίου, αστικές παρεμβάσεις, αναπλάσεις, εκχωρήσεις του δημόσιου χώρου, ενώ δηλώνουν πάντα αναρμοδιότητα για τη χρηματοδότηση και υλοποίηση οποιαδήποτε πολιτικής κοινωνικής προστασίας του γενικού πληθυσμού και των πιο ευάλωτων ομάδων.

Απέναντι σε όλα αυτά διεκδικούμε:

Ξενώνες φιλοξενίας σε κάθε δήμο της Αττικής με επαρκή αριθμό κλινών για επιζώσες και τα παιδιά τους
Απλούστευση των διαδικασιών ένταξης και μείωση του χρόνου αναμονής Παραμονή για όσο διάστημα χρειαστεί μέχρι η επιζώσα να μπορέσει να εργαστεί και να εξασφαλίσει στέγη
Πρόβλεψη για ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα επιζώντα έμφυλης βίας
Πρόβλεψη για επιζώσες/ντα trafficking
Πλήρη ψυχοκοινωνική, νομική και επαγγελματική υποστήριξη εντός και εκτός ξενώνων
Πλήρεις, αξιοπρεπείς και δωρεάν κοινωνικές υπηρεσίες, αύξηση του κοινωνικού προϋπολογισμού
Αναβάθμιση της κοινωνικής φροντίδας και προστασίας για τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού και για όλα τα άτομα που έχουν ανάγκη
Προσλήψεις μόνιμου προσωπικού στον κοινωνικό τομέα, κατάργηση όλων των μορφών ελαστικών σχέσεων εργασίας, καμία απόλυση των συμβασιούχων και μετατροπή των συμβάσεων σε αορίστου χρόνου
Αύξηση των δημόσιων δαπανών για τις κοινωνικές ανάγκες ενάντια στις κατευθύνσεις του κεφαλαίου και της ΕΕ, τις προτεραιότητες και τα αντιδραστικά προαπαιτούμενα του ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης που υλοποιούν οι δήμοι και οι περιφέρειες







Μουστέρη Βικτωρία, οικονομολόγος, μέλος συλλογικότητας Sabbat, υποψήφια με την Αντικαπιταλιστική Ανατροπή στην Αττική στον νότιο τομέα




[1] https://www.efsyn.gr/themata/thema-tis-efsyn/379830_o-akiryhtos-polemos-kata-ton-gynaikon-stin-eyropi

[2]https://www.reportersunited.gr/8196/xenones-kakopoiimenon-gynaikon-pos-i-ellada-afinei-aprostateyta-ta-thymata-emfylis-vias/?fbclid=IwAR0Ov_a5pQq5DPUePhSZeBClIKlkSFsZekctZHCCiAwCSDqLXJoAg4N-w_o


[3] https://isotita.gr/wp-content/uploads/2021/12/%CE%95%CE%A3%CE%94%CE%99%CE%A6-2021-2025.pdf


[4] Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025, σελ 54, «Δράση 4.2.1: Προώθηση της ισότητας στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (εφαρμογή ν.4604/2019) Κατά τα άρθρα 5-7 του ν. 4604/2019 (Α’ 50), συστήνονται Δημοτικές και Περιφερειακές Επιτροπές Ισότητας, στους Δήμους και τις Περιφέρειες της Χώρας. Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025 55 Σχετικές Οδηγίες δόθηκαν με την υπό στοιχεία 67/Α.Π. 23624/14.04.2020 Εγκύκλιο του Υπουργείου Εσωτερικών («Συμβουλευτικά Όργανα Δήμων»), την οποία εξέδωσε η αρμόδια Διεύθυνση Οργάνωσης και Λειτουργίας Τοπικής Αυτοδιοίκησης». https://isotita.gr/wp-content/uploads/2021/12/%CE%95%CE%A3%CE%94%CE%99%CE%A6-2021-2025.pdf)